Thuyết pháp về Tâm tư của Lý Hoại (Hậu Tiểu Lý Phi Đao) – Phân tích sâu sát và chính xác
Triết lý của Tâm tư là gì?
Lý Hoại với bộ sưu tập hồi ký “Hậu Tiểu Lý Phi Đao” đã làm cho chúng ta đi vào triết lý sống và về mặt tâm trí của tác giả. Về cơ bản, Tâm tư được coi là một phần quan trọng nhất trong cấu trúc của con người. Tuy nhiên, trong triết lý của Lý Hoại, Tâm tư được tái cấu trúc và tái chế một cách mới mẻ, có nghĩa là cách hiểu Tâm tư cũ được sửa lại và trở lại. Chúng ta có thể bắt đầu từ khái niệm về ý thức, người ta chia ý thức ra thành nhiều phần, mỗi phần chiếm một địa vị nhất định, song bản thân ý thức này vẫn là một sinh hoạt vật của con người.
Mở rộng hơn về vấn đề này, triết lý của Lý Hoại được xem là có quan hệ mật thiết với những di sản của Chu Hí, một tư tưởng gia nổi tiếng Việt Nam trong thế kỷ 18. Tác giả lý luận rằng, Tâm tư được định hình bởi chính môi trường sống và lối sống. Ví dụ như một người sống trong vòng sinh thái nông nghiệp và đánh bắt sẽ có thái độ, quan điểm sống khác hẳn với những người sống trong thành phố lớn và đang theo đuổi một lĩnh vực công tác khác.
Mô hình Tâm tư là gì?
Theo lý luận của Lý Hoại, Tâm tư được thể hiện dưới hình thức của một trục dọc, với từng khái niệm và tầng lớp nhau. Ở sát đới trên, đó là Trí, cái ấy biểu hiện cho khả năng hình dung, tưởng tượng của con người. Ở sát đới dưới, đó là Uất, cái ấy đại diện cho phản ứng, xu hướng sinh hoạt của con người.
Dưới tầng Trí là tầng Ý thức, tại đó con người suy nghĩ và đánh giá thông tin nhận được. Dưới tầng Uất là tầng Tâm Lý, nơi các cảm xúc và nhận xét sinh hoạt được cấu tạo lại. Tuyến tiếp giữa Trí, Ý thức và Uất đó là tầng Tâm, một phạm trù quan trọng trong triết lý của Lý Hoại.
Nhiệm vụ của Tâm tư là gì?
Theo Lý Hoại, nhiệm vụ của Tâm tư là giúp con người tái hiện lại bản thân và toàn cầu hóa đời sống của mình. Tức là Tâm tư phải xây dựng, phát triển một sinh hoạt vật mới mang đậm chất của con người.
Nghiên cứu về Tâm tư cũng cần phải xem xét yếu tố chủ quan và đối tượng của nó. Chủ quan về bản thân, Tâm tư biểu hiện cho khả năng biến đổi, phát triển con người, trong khi đó đối tượng biểu hiện cho những xu hướng và phản ứng được thể hiện trong môi trường sống của con người.
Xây dựng cấu trúc của Tâm tư như thế nào?
Theo lý luận của Lý Hoại, xây dựng cấu trúc của Tâm tư bao gồm ba pha: Sinh, Phát và Định.
Pha Sinh biểu hiện cho quá trình hình thành Tâm tư, khi ấy các nhận xét, đánh giá được cấu tạo ra và diễn ra. Pha Phát biểu hiện cho quá trình phát triển, mở rộng, hình dung và tưởng tượng Tâm tư. Pha Định biểu hiện cho quá trình sắp xếp, phối hợp và ứng xử các yếu tố tâm sinh sống.
Vai trò của Tâm tư trong đời sống của con người
Theo lý luận của Lý Hoại, vai trò của Tâm tư rất quan trọng trong đời sống của con người. Tâm tư giúp con người phân biệt, sàng lọc, đánh giá, hình dung và tưởng tượng về sự sống, kết hợp những kinh nghiệm của bản thân và môi trường sống, nhờ đó con người có thể đưa ra những quyết định hợp lý và phát triển.
Mặt khác, Tâm tư cũng có chức năng khống chế các xung lực, phản ứng sinh hoạt, giúp con người hạn chế những thiếu sót và sai lỗi trong công việc và xử sự với người khác. Như vậy, Tâm tư có vai trò quan trọng trong quá trình tự phát triển và ứng xử của con người.
Mô tả về Tâm tư qua ba giai đoạn sự sống của con người
Theo lý luận của Lý Hoại, Tâm tư của con người qua ba giai đoạn sự sống có sự khác biệt cơ bản.
Trước hết là giai đoạn sơ sinh, lúc này Tâm tư vẫn đang trong quá trình hình thành, được điều chỉnh và gia tốc nhờ các yếu tố sinh trưởng và môi trường sống.
Sau đó là giai đoạn vị thành niên, khi Tâm tư đã được hình thành cơ bản và đang trong giai đoạn phát triển, kết hợp những kinh nghiệm và thánh lễ của bản thân.
Cuối cùng là giai đoạn trưởng thành, lúc này Tâm tư đã được phát triển đầy đủ, có đủ năng lực, có thể sinh hoạt độc lập và hòa nhập vào xã hội.
Sự phát triển của Tâm tư qua con đường nhận thức
Theo lý luận của Lý Hoại, sự phát triển của Tâm tư qua con đường nhận thức là một quá trình tuần hoàn. Tức là con người nhận thức thông qua kinh nghiệm, sau đó cấu trúc Tâm tư một cách chủ quan, và quay lại vào môi trường sống để rút ra kinh nghiệm nữa.
Tóm lại, việc phát triển Tâm tư của con người là quá trình xuyên suốt và phát triển cả về mặt chính và phủ. Con người cần phải thực hiện các hoạt động nhận thức, sinh hoạt, phát triển và ứng xử đều có mục đích là Tâm tư.
Tiến bộ trong nghiên cứu và phát triển về Tâm tư của Lý Hoại
Mục tiêu của Lý Hoại là phát triển, hệ thống hóa và khai thác những giá trị nội dung trong triết lý của ông. Để làm điều đó, Lý Hoại đã kết hợp những khám phá về Tâm hồn với những kinh nghiệm trong sự sống của mình, trong đó có ý tưởng về Triết lý Nhân Sinh, Sinh hoạt và Hình thành của Tâm hồn.
Tháng 10-1982, Lý Hoại đã mở rộng và cập nhật bản thân triết lý Nhân Sinh, nhằm hệ thống hóa và định hướng sự phát triển triết lý của mình trong giai đoạn mới. Vì vậy, nghiên cứu và phát triển về Tâm tư của Lý Hoại là cả về mặt lý luận và kinh nghiệm.